آب و هواي ايران

ایران از لحاظ آب و هوایی یکی از منحصر به فرد ترین کشورهاست.اختلاف دمای هوا در زمستان بین گرمترین و سردترین نقطه گاهی به بیش از 50 درجه می رسد. به طور کلی ایران در منطقه ای قرار گرفته است که از نظر بارندگی در سطح نیمه خشک و خشک قرار می گیرد.

آب و هوای ایران متأثر از چندین سامانه می باشد:

1- سامانه پرفشار سیبریایی که با ریزش به عرضهای جنوبی در نوار شمالی بارش باران و برف و کاهش دما و در سایر نقاط فقط کاهش دما را به همراه دارد.

2-سامانه باران زای مدیترانه ای که از سمت غرب وارد کشور می شود و موجب ریزش باران یا برف در بسیاری از نقاط غربی و مرکزی و شرق کشور می شود.

3-سیستم کم فشار جنوبی که در نوار جنوب و جنوب غرب موجب رگبار باران می شود.

میزان بارندگی بسیار متغیر است.در شمال به بیش از 2113 میلیمتر (رشت،1383) نیز می رسد.در نواحی کویری بارش عمدتاً بسیار کم و در حدود 50 میلیمتر است.بارش نواحی شمال غرب و غرب،دامنه های جنوبی البرز و شمال شرق تا حدودی قابل توجه (حدود 500 میلیمتر) می باشد.در سایر نقاط میزان بارش از 200 میلیمتر تجاوز نمی کند.

اختلاف دمای هوا در ایران در نقاط مختلف زیاد است.در حالی که در فصل زمستان دمای شهرکرد در شب به 42- هم می رسد مردم اهواز هوای تابستانی (40 درجه) را تجربه می کنند.هوای سواحل شمالی در تابستان گرم و مرطوب و زمستان معتدل می باشد.نواحی شمال غرب و غرب تابستانهای معتدل و زمستانهای سرد و در نواحی جنوبی تابستان شدیداً گرم و زمستانهایی معتدل دارند. در نواحی مرگزی تابستانها گرم و خشک و زمستانها سرد میباشد.

ایران در منطقه­ی معتدله­ی خشک شمالی و در عرض متوسط روی کره زمین در ناحیه­ی جنب استوایی و استوایی قرار دارد. همین موقع جغرافیایی با دوری از دریاهای بزرگ، به ویژه جریانات هوایی موجب شده است تا آب و هوای ایران خشک و بَری باشد، اما به سبب وسعت بسیار و وجود عوارض گوناگون طبیعی مانند ارتفاعات بلند در شمال و مغرب و پستی­های وسیع، چون دشت­های مرکزی در داخل فلات و افزون بر آن، مجاورت دریای مازندران و خلیج فارس و اقیانوس هند ـ که هریک از این افق­ها، اقلیمی جداگانه می‌سازند، ایران از اقلیم مختلف و آب و هوای متنوع برخوردار است.

ایران فلاتی مرتفع، نزدیک به دشت­های وسیع آسیا که ارتفاع متوسط آن حدود 1200 متر از سطح دریاست. وضع چین‌خوردگی­ها و ارتفاعات که بلندی برخی از آن­ها از 4 هزار متر بیشتر است و وجود دریاهای شمال و جنوب که دور از نواحی مرکزی قرار دارند، به ویژه وضع قرار گرفتن کوه­ها که بر گرد ایران حلقه زده‌اند این کشور را از جمله کشورهای نادر جهان قرار داده است که می‌توان در آن انواع آب و هوا را شاهد بود.

ارتفاع کوه­های ایران بقدری بلند است که از تأثیر بادهای مرطوب دریای مازندران، دریای مدیترانه و خلیج فارس در نواحی داخلی ایران جلوگیری می‌کند. به همین سبب، دامنه‌های خارجی این کوه­ها دارای آب و هوای مرطوب بوده و دامنه‌های داخلی آن خشک است. در کرانه‌های جنوبی دریای مازندران، آب و هوا معتدل و میزان بارندگی آن به ویژه در سواحل غربی گیلان بیشتر از دیگر نقاط است.

مقدار متوسط گرمای سالانه در حدود 18 درجه سانتیگراد است. آب و هوای قسمت غربی کشور مدیترانه‌ای است و در نواحی جنوبی آن، آب و هوای نیمه صحرایی گرم نیز بر آن تأثیر می‌گذارد. در این نواحی، تابستان­ها با گرمای سختی در دره‌ها و هوای معتدل در ارتفاعات همراه بوده و در زمستان­ها هوای معتدل در دره‌ها و سرمای سخت در ارتفاعات حکمفرماست.

در نواحی جنوبی، با وجود هوای مرطوبی که در سرتاسر این منطقه حاکم است، میزان حرارت بالاست، به طوری که حداکثر گرما در خوزستان به 54 درجه سانتیگراد نیز می‌رسد. از ویژگی­های این ناحیه تابستان­های گرم و زمستان­های معتدل است و اختلاف درجه حرارت در فصول مختلف و شب و روز زیاد نیست. به سبب وجود کوه­های البرز در شمال و رشته کوه­های ابرسن در غرب کشور، نواحی داخلی فلات ایران دارای آب و هوای خشک و بیابانی است. با توجه به مطالب بالا، سه نوع آب و هوا به طور کلی در ایران دیده می‌شود :

آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی، آب و هوای معتدل کوهستانی و آب و هوای معتدل مازندرانی.